W wypowiedziach ustnych każdego z nas pojawiają się błędy fonetyczne. Zwykle są one związane z niewłaściwą wymową głosek, grup spółgłoskowych czy błędnym akcentowaniem wyrazów. Wynikają m.in. z niestarannej artykulacji, nieznajomości postaci dźwiękowej danego wyrazu, a czasem po prostu z pośpiechu. Ich nazwa pochodzi od nauki, która zajmuje się badaniem warstwy dźwiękowej ludzkiej mowy.
Przykłady błędów fonetycznych
Do błędów fonetycznych zaliczamy:
- niewłaściwą wymowę głosek nosowych ą i ę (zwłaszcza na końcu wyrazu), np. robiom zamiast: robią, chcem zamiast: chcę;
- opuszczanie głosek, np. gupi zamiast: głupi; chopcy zamiast: chłopcy;
- uproszczenia grup spółgłoskowych, np. czeba zamiast: trzeba, dżewo zamiast: drzewo;
- przestawianie kolejności głosek (zarówno tych, które stoją w swoim bezpośrednim sąsiedztwie, jak i tych oddzielonych innymi głoskami), np. zwrok zamiast: wzrok, peralgonie zamiast: pelargonie;
- mieszanie głosek, które może być efektem np. ścieśniania (zamiana u na o) lub wpływów gwarowych (tutaj warto wskazać zamianę i na y), np. cuś zamiast: coś, lyst zamiast: list;
- hiperpoprawną wymowę pod wpływem zapisu ortograficznego danego słowa, np. jabłko zamiast: japłko lub japko;
- niepoprawne umiejscowienie akcentu, np. gdy w wyrazach obcego pochodzenia zakończonych na -ika, -yka, w których akcent przypada na trzecią sylabę od końca, akcentujemy drugą sylabę, czyli ma-te-ma-ty-ka zamiast: ma-te-ma-ty-ka. Podobnie jest w przypadku, gdy w pozostałych wyrazach, gdzie mamy do czynienia z akcentem paroksytonicznym, akcentujemy inną sylabę zamiast drugiej od końca, np. spaliśmy zamiast: spaliśmy.
Błędy fonetyczne - trudna sztuka mówienia
Wymienione błędy fonetyczne wpływają na odbiór wypowiedzi, ponieważ zniekształcają przekaz lub uniemożliwiają jego zrozumienie.
Najwięcej trudności sprawia użytkownikom języka miejscowienie akcentu w odpowiednim miejscu w wyrazie. Aby zatem uniknąć popełniania podstawowych błędów fonetycznych z tym związanych, należy zapoznać się z zasadami akcentowania słów, ponieważ różnią się one w zależności od tego, czy wyraz jest polskiego, czy obcego pochodzenia. Nie bez znaczenia jest też fakt, że niektóre wyrazy zapożyczone można akcentować na dwa sposoby, a inne z kolei już tak zadomowiły się w polszczyźnie, że wymagają zmiany sposobu akcentowania.
Także błędna intonacja całego zdania może wpływać na odbiór naszych wypowiedzi. Jeśli zdanie, które miało mieć formę pytania, wymówimy jak stwierdzenie, to niewłaściwy ton głosu spowoduje, że nie otrzymamy na nie odpowiedzi, np. Na stole leży twoja książka. zamiast: Na stole leży twoja książka?
Komentarze