Typografia zajmuje się układem graficznym tekstu drukowanego, zatem błędy typograficzne to różnego rodzaju usterki w formatowaniu tekstu, które wpływają na jego czytelność.
Rodzaje błędów typograficznych
Błędy typograficzne można podzielić na:
- błędy edycyjne – zbędne spacje, nieuzasadniona różnorodność czcionek, brak wyraźnego zaznaczenia cytatu i tytułu itp.
- błędy składu tekstu – niepoprawne formatowanie, pojedyncze znaki na końcu wiersza lub strony itp.
Przykłady błędów typograficznych w zakresie edycji
Do błędów typograficznych w zakresie edycji zaliczamy:
- spację przed znakiem interpunkcyjnym, np.: Basia , koleżanka Zosi , mieszka na wsi . Ma przepiękny dom ! zamiast: Basia, koleżanka Zosi, mieszka na wsi. Ma przepiękny dom! (między końcem wyrazu a znakiem interpunkcyjnym nigdy nie stawiamy spacji);
- użycie cudzysłowu prostego " " zamiast poprawnego w języku polskim (tutaj mamy kilka możliwości w zależności od intencji piszącego); w polskiej typografii najczęściej występującym cudzysłowem jest „ ”, który służy m.in. do zapisywania tytułów książek. Oprócz niego możemy stosować jeszcze dwa rodzaje cudzysłowu ostrokątnego: francuski « » (spotykany zwykle w pracach naukowych, np. słownikach) i niemiecki » « (zazwyczaj służy do wyodrębniania cytatu umieszczonego wewnątrz innego cytatu) oraz cudzysłów definicyjny ‘ ’ (gdy chcemy wyjaśnić znaczenie danego pojęcia);
- niewłaściwe użycie dywizu (łącznika) w roli myślnika (i odwrotnie), np.: Ja też tam pójdę - powiedział Marek zamiast: Ja też tam pójdę — powiedział Marek; pauza, czyli myślnik — najczęściej mylony jest z półpauzą –. Myślnik jest znakiem przestankowym oraz występuje jako pauza dialogowa. Półpauza natomiast służy do oznaczania przedziałów oraz funkcjonuje jako minus.
Poniższa tabela przedstawia najczęstsze niepoprawne użycie znaków typograficznych oraz ich poprawny zapis.
| Błędny zapis | Poprawny zapis |
| kod pocztowy 00–000 | kod pocztowy 00-000 → łącznik |
| W nocy temperatura spadła do -15 stopni Celsjusza. | W nocy temperatura spadła do –15 stopni Celsjusza. → półpauza |
| Zakład czynny w godzinach 8—16. | Zakład czynny w godzinach 8.00–16.00. → półpauza |
| Pociąg relacji Warszawa-Kraków został odwołany. | Pociąg relacji Warszawa – Kraków został odwołany. → półpauza |
| Zbigniew Herbert żył w latach 1924—1998. | Zbigniew Herbert żył w latach 1924–1998. → półpauza |
| - Spotkamy się dziś po południu? | — Spotkamy się dziś po południu? → myślnik |
| - Oczywiście - odpowiedział Janek. - Zadzwonię do Ciebie po pracy. | — Oczywiście — odpowiedział Janek. — Zadzwonię do Ciebie po pracy. → myślnik |
| biało – czerwony | biało-czerwony → dywiz |
Przykłady błędów typograficznych w zakresie składu
Z kolei najczęstsze błędy typograficzne w zakresie składu tekstu to:
- wdowa, czyli pojedynczy wyraz pozostawiony na końcu akapitu;
- szewc – pierwszy wers nowego akapitu pozostawiony na końcu łamu lub strony;
- bękart, czyli ostatni wers akapitu przeniesiony do następnej kolumny lub na początek następnej strony;
- sierota to pozostawiony na końcu wiersza spójnik;
- szczecinka, czyli gdy w minimum czterech następujących po sobie wersach dochodzi na ich końcach do podziału wyrazów.
Komentarze