Imiesłowy to formy gramatyczne czasownika, które nie odmieniają się przez osoby. Mają one cechy przymiotników bądź przysłówków, ale nie są samodzielnymi częściami mowy.
Podział imiesłowów
Imiesłowy ze względu na posiadane cechy dzielimy na:
- przymiotnikowe (czynne i bierne),
- przysłówkowe (uprzednie i współczesne).
Imiesłów przymiotnikowy
Tego typu imiesłowy przypominają przymiotniki, odmieniają się tak jak one przez przypadki, liczby i rodzaje, a także odpowiadają na pytania: jaki? jaka? jakie?, ale powstały na bazie czasowników. Zwykle pełnią w zdaniu funkcję przydawki. Dzielimy je na czynne i bierne.
Imiesłów przymiotnikowy czynny odnosi się do wykonawcy czynności. Tworzy się go od czasownika niedokonanego (w stronie czynnej) poprzez dodanie końcówki: -ący, -ąca lub -ące. Pokazuje cechę osoby wykonującej daną czynność.
Przykłady: czytający (taki, który czyta), idąca (taka, która idzie), słuchające (takie, które słuchają)
Imiesłów przymiotnikowy bierny odnosi się zaś do przedmiotu czynności, czyli wskazuje właściwości osób lub przedmiotów jej podlegających. Tworzy się go od czasownika przechodniego (w stronie biernej) za pomocą końcówek: -ny, -na, -ne; -ty, -ta, -te; -ony, -ona, -one.
Przykłady: malowane (takie, które ktoś maluje), odkryty (taki, którego ktoś odkrył), leczona (taka, którą ktoś leczył)
Imiesłów przysłówkowy
Imiesłów przysłówkowy znaczeniowo nawiązuje do czasownika, ale przypomina przysłówek. Co ważne, jest nieodmienny. W zdaniu może pełnić funkcję okolicznika. Mamy dwa rodzaje imiesłowów przysłówkowych: uprzednie i współczesne.
Imiesłów przysłówkowy uprzedni odwołuje się do czynności, która już się zakończyła i miała miejsce przed tą, którą opisuje czasownik. Tworzy się go od czasownika dokonanego poprzez dodanie końcówki -łszy (po spółgłoskach) lub -wszy (po samogłoskach).
Przykład: Podjąwszy decyzję, zrezygnował z pracy (najpierw podjął decyzję, a później zrezygnował z pracy)
Imiesłów przysłówkowy współczesny wyraża natomiast czynność, sytuację, która dzieje się równocześnie z tą opisywaną przez czasownik. Tworzy się go od czasownika niedokonanego za pomocą końcówki -ąc.
Przykład: Czytała, popijając kawę (czytała i jednocześnie piła kawę)
Komentarze