Kropka jest najsilniejszym znakiem oddzielającym w polszczyźnie. Jej podstawową i najważniejszą funkcją jest zamykanie wypowiedzenia (zdania lub równoważnika zdania) będącego całością składniowo-znaczeniową. Ze względu na swoje znaczenie kropka może mieć wiele różnych zastosowań, dlatego należy znać zasady, które określają jej użycie.
Kropka jest uznawana za najważniejszy znak przestankowania, stąd w wypowiedzeniu, które zamyka, mogą znaleźć się inne znaki interpunkcyjne (przecinek, średnik itp.). Warto wiedzieć, że w określonych przypadkach kropka może zostać zastąpiona przez wykrzyknik, pytajnik lub wielokropek.
Zasady użycia kropki
Podstawową funkcją kropki jest zamykanie wypowiedzeń, ale możemy ją stosować również w poniższych sytuacjach:
- po skrócie wyrazu, który powstał przez odrzucenie końcowej części, np. godz. – godzina, prof. – profesor, dr – doktor. Jeśli taki skrót zawiera ostatnią literę skracanego wyrazu, nie stawiamy kropki, chyba że występuje on w innym przypadku niż mianownik, np. z dr. Nowakiem (zasada ta nie dotyczy skrótów tytułów kobiet). Wówczas zamiast kropki możemy dopisać również końcówkę, np. z drem Nowakiem;
- po inicjałach imienia i nazwiska, np. B.P. – Bolesław Prus. W przypadku nazwisk wieloczłonowych zaleca się pomijanie łącznika, np. J.K.M. – Janusz Korwin-Mikke. Między inicjałem a kropką nie stawiamy spacji;
- po cyfrach arabskich, które oznaczają liczebniki porządkowe, np. mieszkam na 7. piętrze. Jeśli jednak z kontekstu wypowiedzi wynika, że został użyty liczebnik porządkowy, kropkę można pominąć;
- po liczbach arabskich i rzymskich oraz literach, które wprowadzają podpunkty w wyliczeniu, np. Wskaż, która odpowiedź jest poprawna. Stolicą Niemiec jest: a. Berlin, b. Monachium, c. Frankfurt;
- w zapisie dat składających się w całości z cyfr arabskich, np. 1.12.2017 r. Jeśli w zapisie miesiąca używamy liczb rzymskich lub przyjmujemy wersję słowną, kropkę pomijamy.
Kiedy kropki nie stawiamy?
Kropkę czasami możemy, a wręcz nawet musimy pominąć. Chodzi o sytuacje będące wyjątkami od powyższych reguł, ale nie tylko. Kropki zatem nie stawiamy:
- po skrócie zawierającym ostatnią literę skracanego wyrazu, np. mgr – magister;
- w datach, mimo użycia liczebnika porządkowego, gdy nazwa miesiąca została zapisana słownie, np. 7 lipca;
- po tytułach dzieł, rozdziałów i podrozdziałów książek;
- po liczebnikach głównych, np. film obejrzało 300 widzów;
- po skrótowcach, chyba że kończą one zdanie;
- po skrótach jednostek miar i wag (np. g, ha, m) oraz rodzimych jednostek pieniężnych (gr, zł) – wyjątkiem są sytuacje, w których takie skróty stoją na końcu wypowiedzenia;
- po napisach umieszczonych na plakatach promocyjnych, szyldach, afiszach i transparentach.
Zbieg kropki i innych znaków interpunkcyjnych
W sytuacji, gdy na końcu zdania dochodzi do zbiegu znaków interpunkcyjnych, a więc kropki i wykrzyknika, kropki i pytajnika lub kropki i wielokropka, kropkę zawsze pomijamy. Jeśli jednak od któregoś z wymienionych znaków oddziela ją nawias lub cudzysłów, wtedy należy ją postawić na końcu wypowiedzenia, np. Po tej informacji przestałam zwracać na cokolwiek uwagę... lub Czytałam ciekawy artykuł pt. „Jak odkrycie złóż ropy naftowej zmieniło gospodarkę Norwegii?”.
Komentarze