Leksykalne środki stylistyczne to słownictwo, którego używamy zarówno w języku potocznym, jak i artystycznym. Możemy je podzielić na kilka grup.
Słownictwo reprezentujące poszczególne style
- kolokwializmy – wyrazy charakterystyczne dla stylu potocznego, np. fajny,
- kancelaryzmy – wyrazy charakterystyczne dla stylu urzędowego, np. uiścić,
- poetyzmy – wyrazy spotykane tylko w stylu artystycznym, np. białogłowa;
Słownictwo związane z zasięgiem chronologicznym
- archaizmy – wyrazy, które wyszły z użycia, np. stągiew,
- neologizmy – nowo powstałe wyrazy, utworzone „na potrzebę chwili”, np. plażing,
- wyrazy modne – wyrazy, które są obecnie nadużywane, np. komponent;
Słownictwo związane z zasięgiem terytorialnym
- regionalizmy – wyrazy charakterystyczne dla mieszkańców określonych regionów, np. pyry (w znaczeniu ziemniaki);
Tropy
- peryfraza – zastąpienie jednego określenia innym, bardziej rozwiniętym, np. mijać się z prawdą (zamiast kłamać),
- metafora – związki wyrazów o innym znaczeniu niż ten dosłowny, np. złote serce,
- metonimia – zastąpienie jednej nazwy inną, zachowującą stosunek przyczynowo-skutkowy z poprzednią, np. najlepsze pióro (w znaczeniu najlepszy pisarz),
- hiperbola – wyolbrzymione określenie osoby, przedmiotu lub zjawiska, np. morze łez,
- litota – przeciwieństwo hiperboli, czyli umniejszenie wielkości czegoś, np. nie najgorzej (zamiast świetnie),
- oksymoron – zestawienie wyrazów o przeciwstawnym znaczeniu, np. sucha woda.
Komentarze