Liczebniki to odmienne części mowy. Oznaczają ilość lub kolejność. W zdaniu pełnią zwykle funkcje przydawek. Jak wygląda odmiana rzeczowników? Poniżej wszystko wyjaśniamy.
Rodzaje liczebników
W języku polskim wyróżnia się następujące rodzaje liczebników:
- główne - określają ilość przedmiotów, np. jeden, dziesięć, milion;
- zbiorowe - służą do określania grup, są używane w połączeniu z rzeczownikami, np. dwoje, czworo, trzydzieścioro;
- porządkowe - oznaczają pewną kolejność, np. drugi, czterdziesty, tysiąc dziewięćset osiemnasty;
- ułamkowe - oznaczają ilość przedmiotów w liczbach niecałkowitych, np. pół, jedna siódma, osiem trzydziestych;
- wielorakie - oznaczają liczbę odmian lub gatunków, np. dwojaki, trojaki;
- wielokrotne - wskazują, ile razy coś występuje lub się powtarza, np. dwukrotne, pięciokrotne;
- mnożne - wskazują na ilość części składowych, np. pojedynczy, podwójny.
Odmiana liczebników
Jeśli chodzi o odmianę liczebników, to jest ona dość prosta, ale należy znać kilka zasad, które ją warunkują. Przede wszystkim warto wiedzieć, że odmiana liczebników jest związana z ich podziałem.
Odmiana liczebników głównych i zbiorowych
Liczebniki główne i zbiorowe odmieniają się przez przypadki. Błędne jest twierdzenie, że odmieniają się również przez rodzaje, ponieważ liczebniki główne występują w różnych rodzajach (np. dwie kobiety, dwa samochody), a w przypadku liczebników zbiorowych rodzaj jest przypisany (np. dwoje dzieci, dwoje drzwi).
Przykładowa odmiana liczebników głównych
M. dwie kobiety / dwa samochody
D. dwóch kobiet / dwóch samochodów
C. dwu/dwom/dwóm kobietom / dwu/dwom/dwóm samochodom
B. dwie kobiety / dwa samochody
N. dwiema kobietami / dwoma samochodami
Ms. dwu/dwóch kobietach / dwu/dwóch samochodach
W. dwie kobiety / dwa samochody
Liczebniki zbiorowe występują tylko z rzeczownikami w liczbie mnogiej, z rzeczownikami oznaczającymi istoty niedorosłe, z rzeczownikami oznaczającymi zbiór osób różnej płci oraz z niektórymi rzeczownikami w tradycyjnych połączeniach (np. dwoje oczu, dwoje rąk)
Przykładowa odmiana liczebników zbiorowych
M. dwoje dzieci / dwoje drzwi
D. dwojga dzieci / dwojga drzwi
C. dwojgu dzieciom / dwojgu drzwiom
B. dwoje dzieci / dwoje drzwi
N. dwojgiem dzieci / dwojgiem drzwi
Ms. dwojgu dzieci / dwojgu drzwi
W. dwoje dzieci / dwoje drzwi
Odmiana liczebników porządkowych
Liczebniki porządkowe odmieniają się przez przypadki i rodzaje, tak jak przymiotniki.
Przykładowa odmiana liczebników porządkowych
M. pierwszy raz / pierwsza dama
D. pierwszego razu / pierwszej damy
C. pierwszemu razowi / pierwszej damie
B. pierwszy raz / pierwszą damę
N. pierwszym razem / pierwszą damą
Ms. pierwszym razie / pierwszej damie
W. pierwszy razie / pierwsza damo
Odmieniając liczebniki porządkowe wielowyrazowe, odmieniamy: tylko dwa ostatnie wyrazy, np. w dwa tysiące dwudziestym trzecim; ostatni wyraz, jeśli liczebnik nie zawiera dziesiątek, np. tysiąc osiemset pierwszy; ostatni wyraz, jeśli liczebnik nie zawiera dziesiątek i jedności, np. tysiąc sześćsetny.
Warto pamiętać o tym, że odmianie nie podlega liczebnik ułamkowy pół.
Komentarze