Rzeczownik to odmienna i samodzielna część mowy. Odpowiada na pytania: kto? co? W zdaniu występuje zwykle w roli podmiotu. Rzeczowniki nazywają rzeczy, ludzi, zwierzęta, zjawiska, pojęcia, obiekty.
Występują w formach liczby pojedynczej i mnogiej (np. kobieta/kobiety, stół/stoły, dziecko/dzieci, zegar/zegary, jajko/jajka). Mają określony rodzaj gramatyczny.
Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki i liczby – to tzw. deklinacja.
Każdy z rzeczowników należy do danej grupy deklinacyjnej. Grupy deklinacyjne to wzorce odmiany przez przypadki i liczby. Wyróżnia się siedemnaście takich grup. Ustalenie, do której grupy deklinacyjnej należy dany wyraz, pozwala na ustalenie, jak odmieniać go poprawnie.
Rzeczownik - rodzaj gramatyczny
Wyróżnia się następujące rodzaje gramatyczne rzeczowników:
-
rodzaj męski
To rzeczowniki zakończone na spółgłoskę (np. pies, człowiek, dom) oraz niektóre zakończone na -a lub -o (np. poeta, wujcio).
W obrębie rodzaju męskiego wyróżnia się:
- rodzaj męskoosobowy
- rodzaj męskożywotny
- rodzaj męskonieżywotny
-
rodzaj żeński
To głównie rzeczowniki zakończone na -a i -i (np. dama, bogini) oraz niektóre zakończone na spółgłoskę (np. miłość).
-
rodzaj nijaki
To rzeczowniki zakończone na -o, -e oraz -ę (np. okno, pisklę, pole).
Poprawne ustalenie rodzaju gramatycznego, czyli podstawowej formy wyrazu, jest warunkiem poprawnej odmiany przez przypadki.
Odmiana rzeczownika przez przypadki
Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki. Formy kolejnych przypadków nazywają związki i stosunki, które zachodzą w zdaniu.
Mianownik – kto? co?
Dopełniacz – kogo? czego?
Celownik – komu? czemu?
Biernik – kogo? co?
Narzędnik – kim? czym?
Miejscownik - o kim? o czym?
Wołacz
Przykładowa odmiana rzeczownika
Liczba pojedyncza
M. wąż/kobieta/jajko
D. węża/kobiety/jajka
C. wężowi/kobiecie/jajku
B. węża/kobietę/jajko
N. wężem/kobietą/jajkiem
Ms. wężu/kobiecie/jajku
W. wężu/kobieto/jajko
Liczba mnoga
M.węże/kobiety/jajka
D. węży (wężów)/kobiet/ jajek
C. wężom/kobietom/jajkom
B. węże/kobiety/jajka
N. wężami/kobietami/jajkami
Ms. wężach/kobietach/jajkach
W. węże/kobiety/jajka
Komentarze