Oksymoron, nazywany też epitetem sprzecznym, to zestawienie wyrazów o przeciwstawnym znaczeniu, które daje efekt paradoksu. Aby uznać dane zestawienie wyrazów za oksymoron, zabieg ten musi być celowy, a nie stanowić tylko efekt błędu.
Oksymorony są zbudowane z:
- rzeczownika i przymiotnika, który go określa (np. sucha woda) lub
- czasownika i określającego go przysłówka (np. śpiesz się powoli).
Łatwo zauważyć, że taka budowa umożliwia rozróżnienie na wyraz nadrzędny (określany) i wyraz podrzędny (określający).
Oksymorony należą do leksykalnych środków stylistycznych. Mogę pełnić w tekście różne funkcje: szokować, zaskakiwać, pobudzać wyobraźnię lub wzmacniać ekspresję wypowiedzi.
Przykłady: biały węgiel, gorący śnieg, twarda poduszka, żywy trup, przyjazny wróg
Niektóre oksymorony weszły na stałe do języka, przez co utraciły swoje sprzeczne znaczenie.
Przykłady: zimne ognie, piwo bezalkoholowe, współczesna historia, wirtualna rzeczywistość
Warto pamiętać, że oksymorony nie są błędami językowymi, ponieważ użyta w nich oczywista sprzeczność jest celowa.
Komentarze