W języku polskim czy pełni rolę spójnika lub partykuły. Będące spójnikiem czy może przyjmować znaczenie lub, albo, i. Jako partykuła wprowadza z kolei zdanie podrzędne. Warto o tym wiedzieć, bowiem właśnie od funkcji czy w zdaniu zależy to, czy postawimy przed nim przecinek.
Czy jako spójnik
W polszczyźnie czy w roli spójnika występuje rzadziej niż jako partykuła. Wówczas przyjmuje ono znaczenie następujących spójników: lub, albo (łączy elementy wykluczające się), i.
Przykłady: Zjesz cukierka czy ciastko? (czy w użyciu jako lub, albo). Idziesz pobiegać czy chcesz odpocząć? (czy łączy elementy wykluczające się). Najczęściej gościmy u nas turystów z Niemiec, Austrii czy Turcji (czy w użyciu równoważnym do spójnika i).
Przed czy używanym w charakterze spójnika nie stawiamy przecinka. Od tej reguły zachodzą następujące wyjątki:
• przecinek przed czy pełniącym funkcję spójnika postawimy w sytuacji, w której jest ono powtórzone (przed każdym powtórzeniem). Przykład: Czy pies, czy kot, czy koza — kocham wszystkie zwierzęta. To był Adam czy Marcin, czy Andrzej?
• przecinek przed czy występującym jako spójnik postawimy także w sytuacji, kiedy poprzedza ono dopowiedzenie lub wtrącenie. Przykłady: Było to chyba we wtorek, czy może w środę, naprawdę nie pamiętam (wtrącenie). Kupiła dwie sukienki, chyba zieloną i pomarańczową, czy coś w tym stylu (dopowiedzenie).
Warto wiedzieć o tym, że wprowadzane przez czy wtrącenie poprzedzamy i zamykamy przecinkiem — Było to chyba we wtorek, czy może w środę, naprawdę nie pamiętam.
Czy jako partykuła
Częściej czy występuje w charakterze partykuły wprowadzającej zdanie podrzędne. W takim zastosowaniu stawiamy przecinek.
Przykłady: Nie wiem, czy to zrobił. Musimy najpierw ustalić, czy to w ogóle możliwe. Tak naprawdę nie wiadomo, czy była tam tego dnia.
Warto pamiętać o tym, że jeśli zdanie podrzędne wprowadzone przez czy nie jest zdaniem zamykającym wypowiedzenie (nie kończy się kropką), należy obustronnie oddzielić je przecinkiem.
Przykład: Od tego, czy sprzedamy wystarczającą ilość towaru, zależy nasza przyszłość.
W sytuacjach, kiedy po czy będącym partykułą występuje czy będące spójnikiem, przecinka nie powtarzamy (ze względu na ich nierównorzędność).
Przykład: Asia pytała, czy napijecie się kawy czy herbaty.
Zdarzają się jednak wypowiedzenia, w których trudno rozstrzygnąć, czy mamy do czynienia ze spójnikiem czy partykułą. Wtedy zalecane jest stosowanie przecinka.
Przykład: Nie wiedział, czy może poczęstować się cukierkami, czy nie.
Komentarze