Rymy w języku polskim

Rymy w języku polskim to takie same lub podobne układy brzmieniowe, występujące zazwyczaj na końcach poszczególnych wersów w utworach poetyckich.

Rymy mogą pełnić różne funkcje, ale najważniejszą z nich jest funkcja wierszotwórcza. Polega ona na tym, że dzięki rymom wiersz otrzymuje pewien rytm, końce wersów są oznaczone, a strofy się ze sobą łączą.

Rodzaje rymów w języku polskim

Rymy możemy podzielić, biorąc pod uwagę pewne kryteria. Wśród nich można wyróżnić przestrzeń akcentującą, układ w wierszu lub względy gramatyczne.

Podział rymów ze względu na akcent

Główny podział rymów jest związany z akcentem wyrazowym. W związku z tym rymy możemy podzielić m.in. na:

• dokładne (pełne) – charakteryzują się całkowitą zgodnością brzmieniową końcowych części wyrazów, np. szycia – mycia;

• niedokładne – mają one tylko przybliżoną zgodność, w przeciwieństwie do rymów dokładnych, np. tabuny – tłumy;

• żeńskie (paroksytoniczne) – zgodność dotyczy brzmienia samogłosek przedostatniej i ostatniej sylaby (tego typu rymom towarzyszy akcent paroksytoniczny, czyli padający na przedostatnią sylabę w wyrazie), np. przegroda – zagroda;

• męskie (oksytoniczne) – zgodność dotyczy tylko ostatniej sylaby wyrazu (opierają się na akcencie oksytonicznym), np. lew – zew;

• daktyliczne (proparoksytoniczne) – zgodność dotyczy trzeciej sylaby od końca (są rzadko spotykane w języku polskim), np. chodziłbyś – zrobiłbyś;

• bogate – charakteryzują się nagromadzeniem współbrzmień głosek, np. częściom – pięściom;

• ubogie – nie posiadają wielu współbrzmień, np. te – swe.

 

Podział rymów ze względu na układ w wierszu

Tego typu podział pozwala wyróżnić rymy:

• początkowe – występują na początku wersu;

• końcowe – występują na końcu wersu;

• wewnętrzne – obejmują wyrazy wewnątrz wersu;

• okalające – obejmują dwa elementy kończące początkowy i końcowy wers;

• przeplatane – rymujące się słowa występują w co drugim wersie.

 

Podział rymów ze względów gramatycznych

Rymy możemy także rozróżniać, biorąc pod uwagę względy gramatyczne. Wówczas dzielimy je na:

• gramatyczne – współbrzmienie wynika z identycznych końcówek gramatycznych; składają się z wyrazów będących tymi samymi częściami mowy, np. miałem – spałem;

• niegramatyczne – tworzą je wyrazy mające odmienną formę gramatyczną (różnią się np. przypadkiem, osobą), np. źle – mgle.