Związek frazeologiczny to utrwalone połączenie dwóch lub więcej wyrazów, którego znaczenie różni się od sensu poszczególnych, użytych w nim słów. Określenie „utrwalone” oznacza, że związki frazeologiczne mają stałą formę – zwykle nie można zamieniać w nich wyrazów na inne, ponieważ prowadzi to do powstawania błędów frazeologicznych. Jeśli chcesz poszerzyć swoją wiedzę o związkach frazeologicznych, zapoznaj się z poniższym artykułem.
Klasyfikacja związków frazeologicznych
Istnieje wiele klasyfikacji związków frazeologicznych (nazywanych także frazeologizmami), jednak najpopularniejszy jest ich podział ze względu na budowę gramatyczną:
- frazy – mają postać utartych zdań, a poszczególne wyrazy są ze sobą silnie zespolone (do fraz zaliczane są także maksymy i przysłowia), np. bez pracy nie ma kołaczy;
- zwroty – w tym przypadku członem podstawowym, czyli ośrodkiem związku frazeologicznego, jest czasownik lub imiesłów przysłówkowy, np. robić z igły widły;
- wyrażenia – nie ma w nich czasownika, a członem podstawowym jest przeważnie rzeczownik (rzadziej przymiotnik), np. wilczy głód.
Związki frazeologiczne możemy podzielić też ze względu na stopień zespolenia:
- stałe – ich składniki nie ulegają zmianie, np. dać się we znaki;
- luźne – poszczególne słowa zachowują swoje znaczenie, np. kolorowy kwiat;
- łączliwe – połączenia wyrazowe, w których jeden ze składników można wymienić, ale tylko w ograniczonym zakresie, to znaczy na jego synonim (są bardziej utarte niż połączenia luźne), np. torować drogę, przejście, ścieżkę.
Źródła związków frazeologicznych
Frazeologizmy mają różne pochodzenie. Najwięcej z nich jednak swoje źródło ma w:
- mitologii, np. pięta Achillesa, stajnia Augiasza, syzyfowa praca, koń trojański, róg obfitości;
- Biblii, np. syn marnotrawny, rzeź niewiniątek, umywać ręce, judaszowe srebrniki, zakazany owoc;
- literaturze, np. walczyć z wiatrakami, czekać na Godota;
- historii, np. pyrrusowe zwycięstwo, kości zostały rzucone, spartańskie warunki;
- życiu codziennym, np. pękać ze śmiechu, drzeć z kimś koty, bać się własnego cienia, mieć gołębie serce;
- dawnych zwyczajach, np. kruszyć kopie, rzucić komuś rękawicę, podać czarną polewkę.
Funkcje związków frazeologicznych
Na co dzień bardzo często sięgamy po frazeologizmy. Jest to jak najbardziej uzasadnione. Tego typu połączenia wyrazowe przede wszystkim ożywiają język – czynią go bardziej barwnym, plastycznym. Pozwalają nam także na precyzyjne wyrażanie myśli. Odnajdujemy w nich ponadto ślady dawnych wierzeń, obrzędów i tradycji. Należy pamiętać jednak o tym, że ich nieumiejętne stosowanie prowadzi do popełniania błędów. Nie wszystkie związki frazeologiczne możemy dowolnie przekształcać, aby dopasować do charakteru swojej wypowiedzi.4
Komentarze